Er is een tweetal manieren om officier van justitie te worden. De eerste is de meest gebruikelijke manier, namelijk door een RAIO traject te volgen. RAIO staat voor Rechtelijk Ambtenaar in Opleiding. Er wordt hiervoor een strenge selectieprocedure gehanteerd. Je moet een universitaire opleiding Rechtsgeleerdheid hebben in de richting van het Nederlands burgerlijk (proces)recht, het strafrecht of het bestuursrecht hebben afgerond. Daarnaast zijn er ook nog eisen op het persoonlijke vlak. Er wordt van je verwacht dat je analytisch sterk bent, een goed juridisch inzicht hebt en dat je makkelijk besluiten kunt nemen. Ook moet je goed onder druk kunnen presteren en heb je sterke communicatieve vaardigheden. Er worden verschillende tests en assessments uitgevoerd om je competenties en vaardigheden te bekijken.
Ten tweede is het voor juristen die al binnen het OM werken mogelijk om door te groeien tot officier van justitie, al komt dit veel minder vaak voor dan het RAIO traject. Je moet hiervoor een universitaire studie Rechten hebben gedaan en minimaal vier jaar juridische ervaring hebben in de rechtspraktijk als senior parketsecretaris of gerechtssecretaris, juridisch medewerker of specialistisch beleidsmedewerker. Hierna wordt je dan officier van justitie in enkelvoudige zittingen. Het zijn vaak de minder spectaculaire zaken met een sterk routinematig karakter.
Als je een van deze trajecten eenmaal hebt afgelegd is de kans vrij groot dat je officier van justitie zal worden. Er is veel doorzettingsvermogen voor nodig om het lange traject met succes af te ronden.
De universitaire studie Rechten is met elk vwo eindexamenprofiel toegankelijk. Voor havisten is het ook mogelijk om eerst een hbo propedeuse Rechten te halen en zo in te stromen in het eerste jaar van de universitaire studie.
Als officier van justitie ben je in dienst van het Openbaar Ministerie, een overheidsorgaan. De dagelijkse werkzaamheden zullen zich afspelen op kantoor, in de rechtbank maar ook zul je regelmatig werkbezoeken afleggen. Hier kom je in aanraking met veel verschillende partijen zoals politie, rechters, advocaten maar ook slachtoffers en verdachten. Het zal regelmatig voorkomen dat er overuren gemaakt worden. Over het algemeen heeft de officier van justitie een zeer afwisselende baan.
Voor een Officier van Justitie zijn zelfverzekerdheid en gedrevenheid erg belangrijk. Een essentieel element in jouw baan is namelijk het kunnen overtuigen van anderen. In de rechtbank moet je een zelfverzekerd en professionele houding aannemen en proberen jouw betoog zo goed mogelijk over te brengen. Ook ben je ijverig en vind je het niet erg om overuren te maken als dat betekent dat je het best mogelijke resultaat behaalt. Het is algemeen bekend dat advocaten en officieren van justitie ontzettend veel overwerken (80 uur werken per week komt vaak voor). Je bent dus gedisciplineerd en ook stressbestendig en hebt geen moeite met het halen van deadlines. Omdat je te maken hebt met vrij zware zaken die een grote impact kunnen hebben op het leven van anderen, is het belangrijk dat je ordelijk en nauwkeurig te werk gaat. Je moet de feiten tot op de bodem willen uitzoeken en de meest relevante dingen eruit kunnen filteren. Je moet beschikken over goede mondelinge en schriftelijke communicatieve vaardigheden, een groot deel van de beroepspraktijk bestaat immers uit het communiceren met verschillende mensen en het presenteren van het betoog. Ook is het belangrijk om een brede algemene interesse te hebben in het Nederlandse rechtssysteem en up-to-date te blijven met de laatste ontwikkelingen binnen het vakgebied.